Administratie in onderwijs

Er wordt nog wel eens geklaagd over de administratieve last in het onderwijs. Die blijkt van alle tijden. Recent heb ik enkele documenten van de gereformeerde School Vroomshoop – waar mijn grootvader Gerrit Rutgers hoofdonderwijzer was – ontvangen. Ook in 1929 moet hij voor het CBS acht kantjes invullen. Bureaucratie ten top. De keerzijde hiervan is dat ik nu beschik over informatie die een beeld geven van een lagere school in die tijd:

• Het schoolgebouw dateert van 1905 en er is in 1929 een (vijfde) lokaal bijgebouwd.
• De lokalen waren 7 x 7 meter en 4,20 meter hoog.
• Gemiddeld zaten er 44 leerlingen in één lokaal. ’s Zomers pasten er meer leerlingen in het lokaal (omdat de kachel dan niet brandde).
• Er zaten 221 leerlingen op school.
• Eén van de onderwerpen op de ouderavond was “Eli of slapheid in de opvoeding”.
• De schoolbibliotheek bevatte 150 boeken.
• Het ziekteverzuim van het personeel was 0.
• Mijn opa verdiende een jaarwedde (salaris) van ongeveer 3400 gulden (exclusief kindertoelage). De leerkrachten verdienden ongeveer de helft.
• Het schooljaar begon op 1 april.

Tollen

Van iemand die de waarde van ‘oud papier’ goed heeft ingeschat, heb ik materiaal ontvangen van de ‘Gereformeerde School Vroomshoop’. Mijn grootvader Gerrit Rutgers was hier van 1905 – 1946 hoofdonderwijzer.

Tussen een aantal schriften zat een los blaadje, waarschijnlijk geschreven door Geertje Peters. Hierin beschrijft ze haar spel en dat van haar broers? Jan en Gerrit en zus? Teuntje. Voor de Vroomshopers staan er bekende namen als Kottier en Ensing in:

“Het is mooi weer. De zon schijnt. Ik ben warm. Ik speel graag. Teuntje speelt met de pop. Jan speelt met zijn bal. Gerrit kan al tollen. Moeder is in huis.
Ik zie een bal. Die bal is rond. Die bal is gekocht bij Kottier. Vanmorgen was de bal lek. Er is een lapje op geplakt. Nu kunnen de jongens weer ballen. Dat doen ze in de kuil bij Ensing. Die kuil is digt bij het spoor.
Ik heb een tol. Die tol loopt best. Maar ik moet hem slaan. Met een zweep. Dat doet de tol geen zeer. Ik tol op de weg. Digt bij de kerk. Bij huis mag ik ook tollen.”

Wie kan mij helpen de waarschijnlijke locatie van dit spel te vinden en de (nabestaanden van de) betrokken personen?

Tastbare geschiedenis

Een aantal weken geleden hebben we een gezellige familiedag gehad in de buurt van Ommen. Tussen de neven en nichten (en de aanhang) lopen verschillende verbindingen: ‘draadjes’ die tezamen geweven zijn tot een familieband.

Eén van die draadjes wordt gevormd door onze gezamenlijke grootvader: Gerrit Rutgers, ook wel bekend als Meester Rutgers. Hij was in de periode van 1905 t/m 1946 werkzaam als hoofdonderwijzer op de Gereformeerde School te Vroomshoop. Na de familiedag heb ik een doos van zolder gehaald waarvan ik wist dat er nog spullen van mijn grootvader in zaten. Daar kwamen meerdere verrassingen uit, die ik op mijn blog zal delen.

De mooiste vondst vind ik een set van 26 kaarten met de bijbehorende tekst van de revue bij zijn afscheid als hoofd der school op 17 januari 1946. Ik noem dit een powerpoint uit de oude doos. Hoe het precies in zijn werk is gegaan, weet ik niet. Ik stel mij voor dat mijn grootvader de kaarten één voor één moest omdraaien terwijl een (oud?)leerling de bijbehorende tekst voordroeg. Klik op onderstaand icoon voor het starten van de diapresentatie.

Het publiek moet in die tijd wel geduldig zijn geweest. In de eerste plaats konden de meesten de afbeeldingen niet zien en in de tweede plaats was de tekst – voor de huidige begrippen – lang(dradig).

Ongetwijfeld liggen er op vele zolders nog vergelijkbare ‘schatten’ die getuigen van het verleden. Nu hebben we de mogelijkheid deze tastbare zaken te delen. Ik vraag mij af of er twee generaties na mij ook mensen zijn die getuigen van een vondst in één van de uithoeken van (de opvolgers van) internet van een presentatie van één van hun voorouders in slideshare, een verhaal in een blog, een brief, een e-book of een aantal digitale foto’s of filmpjes. Of is onze geschiedenis straks vervluchtigd?